История рыцарей-тамплиеров, церкви Темпла и Темпла (примечания)

стр.

1

Дж. Чосер. Кентерберийские рассказы. – М., 1973. – С. 33. Пер. И. Кашкина.

2

Elmacin. Hist. Saracen. Eutychius.

3

Ингульф, секретарь Вильгельма Завоевателя, один из паломников, утверждает, что он отбыл из Нормандии с тридцатью товарищами, дородными и доблестными рыцарями, а назад вернулось двадцать несчастных пилигримов с посохами в руке и котомками за спиной – Baronius ad ann., 1064, № 43, 56.

4

Will. Tyr., lib. I, cap. 10, ed. 1564.

5

Omnibus mundi partibus divites et pauperes, juvenes et virgines, senes cum junioribus, loca sancta visitaturi Hierosolymam pergerent. – Jac. de Vitriaco. Hist. Hierosol. (Hist. Orient.), cap. 65.

6

«Дабы облобызать священные памятники, – пишет Гийом Тирский, – шли святые и благочестивые вдовы, забыв свой женский страх и множество опасностей, подстерегавших их в пути». – Lib. XVIII, cap. 5.

7

Quidam autem Deo amabiles et devoti milites, charitate ferventes, mundo renuntiantes, et Christi se servitio mancipantes in manu Patriarchae Hierosolymitani professione et voto solemni sese astrinxerunt, ut a praedictis latronibus, et viris sanguinum, defenderent peregrinos, et stratas publicas custodirent, more canonicorum regularium in obedientia et castitate et sine proprio militaturi summo regi. (Некоторые же воины, набожные и преданные Господу, любовью своей движимые, оставили мир; и посвятив себя делу Христову, в присутствии патриарха Иерусалимского принесли торжественную клятву и дали обет, что станут защищать паломников от лютых разбойников и охранять дороги, и будут блюсти с величайшим рвением церковные предписания относительно послушания, целомудрия и отсутствия собственности.) – Jac. de Vitr. Hist. Hierosol., apud Gesta Dei per Francos, cap. LXV, p. 1083. – Will. Tyr., lib. XII, cap. 7. Было три разных обета бедности. Первый и самый строгий (altissima) запрещал обладание какой бы то ни было собственностью. Второй (media) запрещал обладание частной собственностью, но позволял некоторое количество имущества, если им владело братство в целом. Самый мягкий позволял собственность на определенные вещи, такие, как еда и одежда, все же остальное считалось общим. Тамплиеры приняли второй обет.

8

Pantaleon, lib. III, p. 82.

9

D’Herbelot. Bib. Orient., p. 270, 687, ed. 1697. Гийом Тирский, который жил в Иерусалиме вскоре после завоевания города крестоносцами, сообщает нам, что халиф Омар попросил патриарха Софрония показать ему место расположения храма, разрушенного Титом, и когда это было сделано, халиф сразу начал строительство на этом месте новой мечети, «которую по прошествии недолгого времени, после благополучного завершения своих трудов, плоды которых и поныне можно узреть в Иерусалиме, наделил бесчисленными дарами» (quo postea infra modicum tempus juxta conceptum mentis suae feliciter consummato, quale hodie Hierosolymis esse dinoscitur, multis et infinites ditavit possessionibus). – Will. Tyr., lib. I, cap. 2.

10

2 Цар. 23:16. – Прим. пер.

11

Erant porro in eodem Templi aedificio, intus et extra ex opere musaico, Arabici idiomatis literarum vetustissima monimenta, quibus et auctor et impensarum quantitas et quo tempore opus inceptum quodque consummatum fuerit evidenter declaratur… In hujus superioris areae medio Templum aedificatum est, forma quidem octogonum et laterum totidem, tectum habens sphericum plumbo artificiose copertum… Intus vero in medio Templi, infra interiorem columnarum ordinem rupes est etc… (Здания Храма украшала, внутри и снаружи, мозаика и памятная надпись древними арабскими символами, в которой были указаны точно имя зодчего, и расходы, и время начала работы и ее окончания. В центре, на этой вершине расположено здание Храма, восьмиугольное по форме и с таким же числом стен, со сферическим куполом, искусно покрытым свинцом. Внутри, точно в центре Храма, под нижним рядом колонн находится скала… ) – Will. Tyr., lib. I, cap. 2, lib. VIII, cap. 3. In hoc loco, supra rupem quae adhuc in eodem Templo consistit, dicitur stetisse et apparuisse David exterminator Angelus… Templum Dominicum in tanta veneratione habent Saraceni, ut nullus eorum ipsum audeat aliquibus sordibus maculare; sed a remotis et longinquis regionibus, a temporibus Salomonis usque ad tempora praesentis, veniunt adorare. (…В этом месте, на скале, которую и поныне можно видеть в Храме, как говорят, перед Давидом предстал ангел. Храм Господень вызывал такое почтение у сарацин, что никто из них не отважился чем-либо его осквернить; но со времен Соломона и поныне приходили из далеких и уединенных общин ему поклоняться). – Jac. de Vitr., Hist. Hierosol. (Hist. Orient.), cap. 62, p. 1080.

12

Procopius de aedificiis Justiniani, lib. V.

13

Фока считает, что все пространство вокруг этих сооружений было частью древнего храма En tо a’rca…w dapedw toа periиnаmou naou e/ ke…noЭ toа SХlomоntoj qewroumenoj … ”Ezwqen de/ tou naou ™sti periau/lion mega liqТstwton tТ palaiХn, лj o‹mai, tou megalou naou da/pedon. – Phocae descript. Terr. Sanc., cap. XIV., colon. 1653.

14

Quibus quoniam neque ecclesia erat, neque certum habebant domicilium, Rex in Palatio suo, quod secus Templum Domini ad australem habet partem, eis concessit habitaculum. – Will. Tyr., lib. XII, cap. 7. А в другом месте, рассказывая о Храме Гроба Господня, он пишет: Ab Austro vero domum habet Regiam, quae vulgari apellatione Templum Solomonis dicitur. – Ibid., lib. VIII, cap. 3.

15

Qui quoniam juxta Templum Domini, ut praediximus, in Palatio regio mansionem habent, fratres militiae Templi dicuntur. – Will. Tyr., lib. XII, cap. 7.

16

Est praeterea Hyerosolymis Templum aliud immensae quantitatis et amplitudinis, a quo fratres militiae Templi, Templarii nominantur, quod Templum Salomonis nuncupatur, forsitan ad distinctionem alterius quod specialiter Templum Domini appellatur. – Jac. de Vitr., cap. 62.

17

In Templo Domini abbas est et canonici regulares, et sciendum est quod aliud est Templum Domini, aliud Templum Militiae. Isti clerici, illi milites. – Hist. Orient. Jac. de Vitr. apud Thesaur. nov. anecd. Martene, tom. III, col. 277.

18

Will. Tyr., lib. XII, cap. 7.

19

Prima autem eorum professio quodque eis a domino Patriarcha et reliquis episcopis in remissionem peccatorum injunctum est, ut vias et itinera, ad salutem peregrinorum contra latronum et incursantium insidias, pro viribus conservarent – Will. Tyr., lib. XII, cap. 7.

20

Gibbon.

21

Reg. Constit. et Privileg. Ordinis Cisterc., p. 447.

22

Regula pauperum commilitonum Christi et templi Salomonis

23

Chron. Cisterc. Albertus Miroeus. Brux. 1641. Manricus ad ann. 1128, cap. II. Act. Syn. Trec., tom. X, edit. Labb.

24

Отсылка к 2 Фес. 3:12. – Прим. ред.

25

Притч. 10:19. – Прим. пер.

26

Притч. 18:22. – Прим. пер.

27

Евр. 12:14. – Прим. пер.

28

Ин. 6:38. – Прим. пер.

29

Мф. 25:36. – Прим. пер.

30

По-видимому, перефразированное «Разве не знаете, что… Дух Божий живет в вас?» (1 Кор. 3:16.). – Прим. ред.

31

Рим. 12:9. – Прим. пер.

32

2 Кор. 12:20. – Прим. пер.

33

Ego Joannes Michaelensis, praesentis paginae, jussu consilii ac venerabilis abbatis Claraevallensis, cui creditum ac debitum hoc fuit, humilis scriba esse, divina gratia merui. – Chron. Cisterc. ut sup.

34

См. также: Hoveden apud X script., p. 479. Hen. Hunting. ibid., p. 384.

35

Annales Benedictini, tom. VI, p. 166.

36

Histoire de Languedoc, lib. XVII, p. 407.

37

Hist. de l’Eglise de Gandersheim. Mariana de rebus Hispaniae, lib. X, cap. 15, 17, 18. Zurita anales de la corona de Aragon, tom. I, lib. I, cap. 52. Quarita, tom. I, lib. II, cap. 4.

38

Semel et secundo, et tertio, ni fallor, petiisti a me. Hugo carissime, ut tibi tuisque commilitonibus scriberem exhortationis sermonem, et adversus hostilem tyrannidem, quia lanceam non liceret, stilum vibrarem. (Если не ошибаюсь, не раз и не два просил ты меня, любезнейший Гуго, чтобы я словами поддержал тебя и твоих соратников против врагов ваших, ибо, копьем не владея, использую как оружие стило.) Exhortatio S. Bernardi ad Milites Templi, ed. Mabillon. Parisiis, 1839, tom. I, col. 1253–1278.

39

Т. е. без личной собственности.

40

Не сама ли природа учит вас, что если муж растит волосы, то это бесчестье для него (1 Кор. 11:14). – Прим. ред.

41

Ис. 62:4. – Прим. пер.

42

Ис. 60:4. – Прим. пер.

43

Ис. 60:15. – Прим. пер.

44

We heard the tecbit, so the Arabs call

Their shouts of onset, when with loud appeal

They challenge heaven, as if demanding conquest.

45

Will. Tyr., lib. XIII, cap. 26; Anselmus, lib. III epistolarum. epist. 43, 63, 66, 67; Duchesne in Hist. Burg., lib. IV, cap. 37.

46

Miles eximius et in armis strenuus, nobilis carne et moribus, dominus Robertus cognomine Burgundio Magister militiae Templi. (Рыцарь превосходный, доблестный в битвах, отмеченный наружностью и нравом благородными, сеньор Роберт по прозванию Бургундский, магистр рыцарей Храма.) – Will. Tyr., lib. XV, cap. 6.

47

Vir eximius frater militiae Templi Otto de Monte Falconis, omnes de morte sua moerore et gemitu conficiens, occisus est. – Will. Tyr., lib. XV, cap. 6.

48

Abulfeda, ad ann. Hegir. 534, 539. – Will. Tyr., lib. XVI, cap. 4, 5, 7, 15, 16. Abulpharag (Abulpharadge). Chron. Syr., p. 326, 328. Will. Tyr., lib. XVI, cap. 14.

49

Odo de Diogilo, p. 33. – Will. Tyr., lib. XII, cap. 7; Jac. de Vitr., cap. 65; Paul. Aemil., p. 254; Dugdale Monast. Angl., vol. VII, p. 814.

50

In nomine sanctae et individuae Trinitatis omnibus dominis et amicis suis, et Sanctae Dei ecclesiae filiis, Bernardus de Baliolo Salutem. Volo notum fieri omnibus tam futuris quam praesentibus, quod pro dilectione Dei et pro salute animae meae, antecessorumque meorum fratribus militibus de Templo Salomonis dedi et concessi Wedelee etc. … Hoc donum in capitulo, quod in Octavis Paschae Parisiis fuit feci, domino apostolico Eugenio praesente, et ipso rege Franciae et archiepiscopo Seuver, et Bardell et Rothomagi, et Frascumme, et fratribus militibus Templi alba chlamide indutis cxxx praesentibus. (Во имя святой и единой Троицы, господину и другу, сыну Церкви Господней, Бернарду де Балиолю – приветствие. Довожу до общего сведения, ныне и в будущем, что из любви к Господу и ради спасенья своей души и душ моих предков, я передал Уэдли и др. братьям-рыцарям Храма Соломонова. При этом дарении в капитуле, собравшемся в Париже на восьмой день Пасхи, присутствовали папа Евгений, и король Франции, и архиепископ Севера, и Барделя, и Ротомажа, и 130 братьев-тамплиеров в белых одеяниях). – Reg. Cart. S. Joh. Jerus. in Bib. Cotton. Nero E.B. № XX. fo. 118.

51

Gallia Christiana nova, tom. I, col. 486.

52

Odo de Diogilo de Ludov. VII profectione in Orientem, p. 67.

53

Rex per aliquot dies in Palatio Templariorum, ubi olim Regia Domus, quae et Templum Salomonis constructa fuit manens, et sancta ubique loca peragrans, per Samariam ad Galilaeam Ptolemaidam rediit… Convenerantenim cum rege militibusque Templi, circa proximum Julium, in Syriam ad expugnationem Damasci exercitum ducere. (Король, проведя несколько дней в резиденции тамплиеров, в том месте, где некогда был построен Дом Господа, иначе, Храм Соломонов, и полностью эту святыню осмотрев, вернулся через Птолемиады Галилейские в Самарию… Ибо собирались король и рыцари Храма в июне отправиться в военных поход в Сирию на завоевание Дамаска). – Otto Frising., cap. 58.

54

Ludovici regis ad abbatem Sugerium epist. 58. – Duchesne hist. franc. scrip., tom. IV, p. 512, см. также epist. 59 ibid.

55

Simeonis Dunelmensis hist. ad ann. 1148, apud X script.

56

Dugdale Baronage, tom. I, p. 122; Dugd. Monast. Angl., vol. VII, p. 836.

57

Ex regist. Hosp. S. Joh. Jerusalem in Angli in Bib. Cotton. Fol. 289, a-b.; Dugd. Monast. Angl., ed. 1830, vol. VII, p. 820.

58

Ex. cod. vet. MS. penes Anton Wood, Oxon., fol. 14a., ibid. p. 843.

59

Liber Johannis Stillingflete, MS. in officio armorum (L. 17) fol. 141a, Harleian M.S. № 4937.

60

Жоффруа Клервоский утверждает, однако, что второй крестовый поход едва ли можно назвать «неудачным», ибо, хотя его участники и не помогли Святой земле, он позволил многим людям вознестись на небо, став мучениками.

61

Его голова и правая рука были отрублены Нуреддином и посланы халифу в Багдад – Abulpharag. Chron. Syr., p. 336.

62

Spicilegii Dacheriani, tom. II, p. 511; Will. Tyr., lib. XVII, cap. 9.

63

Will. Tyr., lib. XVII, cap. 21. L’art de vйrifier les dates, p. 340. Nobiliaire de Franche-Comptй, par Dunod, p. 140.

64

Will. Tyr., lib. XVII, cap. 20, ad ann. 1152.

65

S. Bernardi epistolae, 288, 289, 392, ed. Mabillon.

66

Anselmi Gemblacensis Chron., ad ann. 1153; Will. Tyr., lib. XVII, cap. 27.

67

Captus est inter caeteros ibi Bertrandus de Blanquefort, Magister Militiae Templi, vir religiosus ac timens Deum. – Will. Tyr., lib. XVIII, cap. 14. Registr. epist. apud Martene vet. script., tom. II, col. 647.

68

Milites Templi circa triginta, ducentos Paganorum euntes ad nuphas verterent in fugam, et divino praesidio comitante, omnes partim ceperunt, partim gladio trucidarunt. – Registr. epist. ut sup., col. 647.

69

Will. Tyr., lib. XIX, cap. 8.

70

Epist. XVI. S. Remensi archiepiscopo et ejus suffraganeis pro ecclesia Jerosolymitana et militibus Templi, apud Martene vet. script., tom. II, col. 647.

71

Keightley’s Crusaders.

72

Достоинства Нуреддина воспеты арабским историком Бен-Шхуна, в его «Раудат Альмендадир», Аззеддином Ибн аль-Атером, Хондемиром и в сочинении, озаглавленном «Цветы двух садов», Омаддеддина Катеба. См. также: Will. Tyr., lib. XX, cap. 33.

73

Regula, cap. XLVIII.

74

1 Мак. 3:18. – Прим. ред.

75

Vexillum bipartitum ex Albo et Nigro quod nominant Beau-seant id est Gallica lingua Bien-seant; eo quod Christi amicis candidi sunt et benigni, inimicis vero terribiles atque nigri. – Jac. de Vitr. apud Gesta Dei, cap. 65. Это идея совершенно восточная, черное и белое всегда толковались арабами символически, в том смысле, который описан выше. Их обычное приветствие: «Да будет твой день белым!», т. е. «будь счастлив».

76

Alwakidi Arab. Hist., перевод Ockley. Hist. Saracen. Это сообщение относится к периоду, предшествующему крестовым походам, но тот же воинствующий религиозный пыл воодушевлял мусульман и во время священной войны за отвоевание Иерусалима.

77

Cinnamus, lib. IV, № 22.

78

Gesta Dei, inter regum et principium epistolas, tom. I, p. 1173, 6, 7. Hist. Franc. Script., tom. IV, p. 692, 693.

79

Hist. de Saladin, par M. Marin, tom. I, p. 120, 1. Gibbon, cap. 59.

80

Gesta Dei, tom. I, epist. XIV, p. 1178, 9.

81

De fratribus nostris ceciderunt LX, milites fortissimi, praeter fratres clientes et Turcopulos, nec nisi septem tantum evasere periculum. – Epist. Gauf Fulcherii procuratoris Templi Ludovico regi Francorum. Gesta Dei, tom. I, p. 1182, 3, 4.

82

Registr. epist. apud Martene, vet. script., tom. II, col. 846, 847, 883.

83

«… praecipue pro fratribus Templi, vestram exoramus Majestatem… qui quotidie moriuntur pro Domino et servitio, et per quos possumus, si quid possumus. In illis enim tota summa post Deum consistit omnium eorum, qui sano fiunt consilio in partibus orientis…». Gesta Dei, tom. I, epist. XXI, p. 1181.

84

Dominus fuit Arabiae secundae, quae est Petracensis, qui locus hodie Crach dicitur et Syriae Sobal… factus est Magister Militiae Templi. – Will. Tyr., lib. XXII, cap. 5.

85

Will. Tyr., lib. XVIII, cap. 4, 5.

86

Fratres ejusdem domus non formidantes pro fratribus suis animas ponere; cum servientibus et equitaturis ad hoc officium specialiter deputatis et propriis sumptibus retentis, tam in eundo, quam redcundo ab incursibus Paganorum defensant. – De Vertot. Hist. des Chev. de Malte, liv. I, preuve 9.

87

Will. Tyr., lib. XX, cap. 5.

88

Praedicti enim Hospitalis fratres ad imitationem fratrum militiae Templi, armis materialibus utentes, milites cum servientibus in suo collegio receperunt. (В действительности, вышеупомянутые братья-госпитальеры в подражание братьям-рыцарям тамплиерам, пользуются оружием материальным и принимают рыцарей и служителей в свое сообщество.) – Jac. de Vitr., cap. 65.

89

Will. Tyr., lib. XX, cap. 5.

90

Вооружение госпитальеров полностью противоречило изначальным целям их ордена. Папа Анастасий в булле от 1154 г. утверждает: «Они обязаны предоставлять по-прежнему питание и поддержку паломникам и бедным, но им не следует никоим образом под видом этого о других их нуждах заботиться». – De Vertot, liv. I, preuve 13.

91

Gesta Dei, tom. I, p. 1177.

92

Will. Tyr., lib. XX, cap. 5. Hoveden in Hen. 2, p. 622. De Vertot, liv. II, p. 150–160, ed. 1726.

93

Will. Tyr., lib. XXI, cap. 29.

94

Will. Tyr., lib. XX, XXI, XXII.

95

Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est, descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio.

96

Ин. 10:11. – Прим. ред.

97

1 Кор. 7:20. – Прим. пер.

98

Acta Rymeri, tom. I, ad ann. 1172, p. 30, 31, 32.

99

Wilcke. Geschichte des Tempelherrenordens, vol. II, p. 230.

100

3 Concil. Lat., сap. 9.

101

Regula, cap. 20.

102

Regula, сap. 21, 22.

103

В русскоязычной литературе также встречается наименование «великий командор», что является калькой с французского слова commandeur. – Прим. ред.

104

Regula, сap. 20, 27.

105

Jac. de Vitr. apud Martene, tom. III, col. 276, 277.

106

Narratio Patriarchae Hierosolymitani coram summo Pontifice de statu Terrae Sanctae, ex MS. Cod. Bigotiano, apud Martene thesaur. nov. anecd., tom. III, col. 276, 277.

107

Современная наука связывает название «ассасины» с гашишем, который они курили. – Прим. пер.

108

Dissertation sur les Assassins, Acadйmie des Inscriptions, tom. XVII, p. 127, 170. De Guignes. Hist. des Huns. – Will. Tyr., lib. XX, cap. 31.

109

Jac. de Vitr., lib. III, p. 1142. Will. Tyr., lib. XX, cap. 32.

110

Adjecit etiam et alia a spiritu superbioe, quo ipse plurimum abundabat, dictata, quae praesenti narrationi no multum necessarium est interserere. – Will. Tyr., lib. XX, cap. 32.

111

Will. Tyr., lib. XXI, cap. 20, 22, 23. Abulpharag, Chron. Syr., p. 379.

112

Capti sunt ibi de nostris, Otto de Sancto Amando militiae Templi Magister, homo nequaquam superbus et arrogans, spiritum furoris habens in naribus, nec Deum timens, nec ad homines habens reverentiam. – Will. Tyr., lib. XXI, cap. 29. Abulpharag, Chron. Syr., p. 380, 381.

113

Abulpharag, Chron. Syr.; Menologium Cisterciente, p. 194.; Bernardus Thesaurarius de acq. Terr. Sanc., cap. 139.

114

Dicens non esse consuetudinis militum Templi ut aliqua redemptio daretur pro eis praeter cingulum et cultellum. Chron. Trivet apud Hall, vol. I, p. 77.

115

Eodem anno quo captus est in vinculis et squalore carceris, nulli lugendus, dicitur obiisse. – Will. Tyr., lib. XXI., cap. 29. Ibid., lib. XXII, cap. 7. Gallia christiana nova, tom. I, col. 258; ibid., p. 172, instrumentorum.

116

Abulfeda, ad ann. 1182, 3. Will. Tyr., lib. XXII, cap. 16–20.

117

Unde propter causas praedictas generali providentia statutum est, ut Jerosolymitanus Patriarcha, petendi contra immanissimum hostem Saladinum auxilii gratia, ad christianos principos in Europam mitteretur; sed maxime ad illustrem Anglorum regem, cujus efficacior et promptia opera sperabatur. – Hemingford, cap. 33; Radulph de Diceto, inter; Hist. Angl. X script., p. 622.

118

Concil. Magn. Brit., tom. IV, p. 788, 789.

119

Arnauld of Troy; Radulph de Diceto, p. 625.

120

Eodem anno (1185) Baldewinus rex Jerusalem, et Templares et Hospitalares, miserunt ad regem Angliae Heraclium, sanctae civitatis Jerusalem Patriarcha, et summos Hospitalis et Templi Magistros una cum vexillo regio, et clavibus sepulchri Domini, et turris David, et civitatis Jerusalem; postulantes ab eo celerem succursum… qui statim ad pedes regis provoluti cum fletu magno et singultu, verba salutationis ex parte regis et principum et universae plebis terrae Jerosolymitanae proferebant… tradiderunt ei vexillum regium, etc., etc. (В этот год [1185] король Иерусалима Болдуин, тамплиеры и госпитальеры направили к английскому королю Ираклия, патриарха святейшего города Иерусалима и великих магистров госпитальеров и тамплиеров с королевским знаменем, ключами от Гроба Господня, башни Давида и города Иерусалима; стремясь таким образом получить помощь без промедления… они тотчас, пав к ногам короля со слезами и стенаниями, произнесли слова приветствия от лица короля, знати и всех жителей Иерусалимского королевства… было вручено королевское знамя…) – Hoveden, ad ann. 1185; Radulph de Diceto, p. 626.

121

Matt. Westm. ad ann. 1185; Guill. Neubr., tom. I, lib. III, cap. 12, 13; Chron. Dunst.

122

Speed. Hist. Britain, p. 506, A.D. 1185.

123

Li fiere, li Mestre du Temple

Qu’estoient rempli et ample

D’or et d’argent et de richesse,

Et qui menoient tel noblesse,

Ou sont-il? Que sont devenu?

Que tant ont de plait maintenu,

Que nul a elz ne s’ozoit prendre

Tozjors achetoient sans vendre

Nul riche a elz n’estoit de prise;

Tant va pot a eue qu’il brise.

124

Stowe’s Survey; Tanner, Notit. Monast.; Dugd. Orig. Jurid.

125

Herbert, Antiq. Inns of Court.

126

«Да и часть этого тоже, – пишет сэр Уильям Дагдейл, в своих „origines juridiciales“, как следует из первой дарственной сэру Уильяму Педжету, рыцарю». Pat. II, Edward VI, p. 2.

127

Мы читаем во многих старых грамотах и документах, «Datum apud vetus Templum Londoniae» (Писано в старом Темпле Лондона.) См., напр., Nichol’s Leicestershire, vol. III, p. 959; см. также у Матфея Парижского и Говдена рассказано о визите короля к Гуго, епископу Линкольнскому, который лежал в лихорадке в Старом Темпле и умер там 16 ноября 1200 г.

128

Anno ab incarnatione Domini MCLXXXV facta est ista inquisitio de tarrarum donatoribus, et earum possessoribus, ecclesiarum scil. et molendinorum, et terrarum assisarum, et in dominico habitarum, et de redditibus assisis per Angliam, per fratrem Galfridum filium Stephani, quando ipse suscepit balliam de Anglia, qui summo studio praedicta inquirendo curam sollicitam exhibuit, ut majoris notitiae posteris expressionem generaret, et pervicacibus omnimodam nocendi rescinderet facultatem. Ex. cod. MS. в Scacc. penes Remor. Regis, fol. Ia; Dugd. Monast. Angl., vol. VI, part II, p. 820.

129

Quorum res adeo crevit in immensum, ut hodie, trecentos in conventu habeant equites, albis chlamydibus indutos: exceptis fratribus, quorum pene infinitus est numerus. Possessiones autem, tam ultra quam citra mare, adeo dicuntur immensas habere, ut jam non sit in orbe christiano provincia quae praedictis fratribus suorum portionem non contulerit, et regiis opulentiis pares hodie dicuntur habere copias. – Will. Tyr., lib. XII, cap. 7.

130

Dominus Baldwinus illustris memoriae, Hierosolymorum rex quartus, Gazam munitissimam fratribus militiae Templi donavit, – Will. Tyr., lib. XX, cap. 21. Milites Templi Gazam antiquam Palaestinae civitatem reaedificant, et turribus eam muniunt. – Rob. de Monte, appen. ad Chron. Sig., p. 631.

131

Marin. Sanut, p. 221; Bernard Thesaur, p. 768; Radulph Coggleshale (Радульф Когглешальский), p. 249; Hoveden, p. 636; Radulph de Diceto, ut sup., p. 623; Matt. Par., p. 142; Italia sacra, tom. III, p. 407.

132

Tunc Julianus Dominus Sydonis vendidit Sydonem et Belfort Templariis, Marin. Sanut, cap. VI, p. 221.

133

Atlas Marianus, p. 156; Siciliae Antiq., tom. III, col. 1000.

134

Gallia christiana nova, tom. III, col. 118; Probat., tom. IX, col. 1067, tom. X, col. 1292, tom. XI, col. 46; Roccus Pyrrhus, Sicil. Antiq., tom. III, col. 1093, 4, 5, 6, 7 etc.

135

Stirpe Rotis, Petrus, virtutis munere clarus,
Strenuus ecce pugil Christi, jacet ordine charus;
Veste ferens, menteque crucem, nunc sidera scandit,
Exemplum nobis spectandi caelica pandit:
Annis ter trinis viginti mille trecentis
Sexta quarte maii fregit lux organa mentis.
Petrus Maria Campus, Hist. Placent., part II, n. 28; Pauli M. Paciandi de cultu S. Johannis Bapt. Antiq., p. 297.

136

Description et delices d’Espagne, tom. III, p. 259; Hist. Portugal, La Clede, tom. I, p. 200, 202 etc; Hispania illustrata, tom. III, p. 49.

137

Annales Minorum, tom. V, p. 247; tom. VI, p. 211, 218; tom. VIII, p. 26, 27; tom. IX, p. 130, 141. – Campomanes.

138

Marcoe Hispanicae, col. 1291, 1292, 1304; Gall. christ. nov., tom. I, col. 195; Mariana, de reb. Hisp. lib. II, cap. 223.

139

Script. rer. Germ., tom. II, col. 584; Annales Minorum, tom. VI, p. 5, 95, 177. Suevia and Vertenbergia sacra, p. 74; Annal. Bamb., p. 186. Notitiae episcopatus Middelb., p. 11; Script. de rebus Marchiae Brandeburg, p. 13; Aventinus annal., lib. VII, cap. 1, № 7; Gall. christ. nov., tom. VIII, col. 1382; tom. I, col. 1129.

140

Constantinopolis christiana, lib. IV, p. 157.

141

Hist. de l’Eglise de Besancon, tom. II, p. 397, 421, 445, 450, 470, 474, 509 etc.

142

Hist. de l’Eglise de St. Etienne а Dijon, p. 133, 137, 205; Hist. de Bresse, tom. I, p. 52, 55, 84.

143

Hist. gen. de Languedoc, liv. II, p. 523; liv. XVI, p. 362; liv. XVII, p. 427; liv. XXII, p. 25, 226; Gall. christ. nov., tom. VI, col. 727. Martene. Thesaur. nov. anecd., tom. I, col. 575.

144

Gall. christ. nov., tom. I, p. 32; tom. III, col. 333; tom. II, col. 46, 47, 72; La Martinirere dict. geogr.; Martene, ampl. collect., tom. VI, col. 226; Gloss. nov., tom. III, col. 223.

145

Histoire de la ville de Paris, tom. I, p. 174; Gall. christ. nov., tom. VIII, col. 853.

146

Annales Trevir, tom. II, p. 91, 197, 479; Prodromus hist. Trevir, p. 1077; Bertholet hist. de Luxembourg, tom. V, p. 145; Joh. Bapt. Antiq. Flandriae Gandavum, p. 24, 207; Antiq. Bredanae, p. 12, 23; Austroburgus, p. 115; Aub Miroei Diplomat, tom. II, p. 1165 etc.

147

Dugd. Monast. Angl., vol. VI, part 2, p. 800–817. Wilkins. Concilia Magnae Britanniae, tom. III, p. 333–382.

148

Acta Rymeri, tom. III, p. 279, 288, 291, 297 etc.

149

Nichols’ hist. of Leicestershire.

150

Clutterbuck’s hist. Hertfordshire; Chauncey, Antiq. Hert; Acta Rymeri, tom. III, p. 133, 134. Dodsworth MS., vol. XXXV.

151

Morant’s hist. Essex; Acta Rymeri, tom. III, p. 290–294.

152

Redditus omnium ecclesiarum et molendinorum et terrarum de baillia de Lincolnscire. – Inquisitio terrarum ut sup., fol. 41b–48b и 49a; Peck’s MS. in Museo Britannico, vol. IV, fol. 95 et seq.

153

Peck’s MS. ut sup., fol. 95.

154

Inquis. terrar. 58b–65b.

155

Inquis. terrar., fol. 12a–23a; Dodsworth MS., vol. XX, p. 65, 67 ex quodam rotulo tangente terras Templariorum; Rot. 42, 46, p. 964; Dugd. Baron., tom. I, p. 70.

156

Dugd. Monast. Angl., p. 840; Hasted. hist. Kent.

157

Ex cod. MS. in officio armorum, L., XVII, fol. 141a; Calendarium Inquis. post mortem, p. 13, 18.

158

Manning’s Surrey; Atkyn’s Gloucestershire; см. также ссылки в Tanner Nash’s Worcestershire.

159

Bridge’s Northamptonshire, vol. II, p. 100.

160

Thoroton’s Nottinghamshire; Burn and Nicholson’s Westmoreland; Worsley’s Isle of Wight.

161

Habuerunt insuper Templarii in Christianitate novem millia maneriorum… praeter emolumenta et varios proventus ex fraternitatibus et praedicationibus provenientes, et per privilegia sua accrescentes. Matt. Par., p. 615, ed. Lond. 1640.

162

Amplis autem possessionibus tam citra mare quam ultra ditati sunt in immensum, villas, civitates et oppida, ex quibus certam pecuniae summam, pro defensione Terrae Sanctae, summo eorum magistro cujus sedes principalis erat in Jerusalem, mittunt annuatim. – Jac. de Vitr., p. 1084.

163

Masculum pullum, si natus sit super terram domus, vendere non possunt sine licentia fratrum. Si filiam habent, dare non possunt sine licentia fratrum. Inquisitio terrarum, ut supr. fol. 18a.

164

Тамплиеры, отводя воду, вызвали большую неприятность. В 1290 г. приор и братья-кармелиты (белые братья) жаловались королю в парламенте на зловонные испарения, поднимавшиеся над рекой Флит столь густо, что не помог весь ладан, сжигаемый на алтаре во время службы, и вызвавшие смерть многих монахов. Они просили, чтобы реку вернули в прежнее русло, пока все они не погибли. Братья-проповедники (черные братья) и епископ Солсбери (чей дом располагался в Солсбери-корт) принесли такую же жалобу; то же сделал Генри Ласи, герцог Линкольнский, который сетовал, что тамплиеры (ipsi de novo Templo) отвели воды реки на свои мельницы у замка Байнард. – Rot. Parl., vol. I, p. 60, 200.

165

Ex cod. MS. in officio armorum, l. XVII, fol. 141a. Dugd. Monast. Angl., p. 838; Tanner, Notit. Monast.

166

Второе лицо после епископа. – Прим. пер.

167

Dugd. Monast. Angl., p. 800–844.

168

Земельная площадь – единица налогообложения. – Прим. пер.

169

Упряжка в восемь волов, которой обрабатывали гайду – тоже единица налогообложения. – Прим. пер.

170

Wapentake – внутреннее подразделение некоторых графств, соответствующее сотням в других графствах. – Прим. пер.

171

Cart. 11. Hen. 3. M. 33; Dugd. Monast. Angl., p. 844.

172

Acta Rymeri, tom. I, p. 54, 298, 574, 575.

173

Р. 431.

174

«Крестом отмечены». – Прим. пер.

175

13 Edward I.

176

«Но в присутствии блюстителей их привилегий». – Прим. пер.

177

2 Inst., p. 432.

178

«Блюстителем своих привилегий». – Прим. пер.

179

«Кому больше дозволено, чем подобает, тот желает большего, чем дозволено». – Прим. пер.

180

Для спасения души. – Прим. пер.

181

2 inst., р. 465.

182

Stat. Westm. 2, cap. 43, 13 Ed. I.

183

Титул магистра Храма столь часто применялся к главам западных провинций, что мы находим в греческом языке времен Византии слова Te/mplon Maistиr – Ducange. Gloss.

184

Также summus magister, magister generalis.

185

Concil. Mag. Brit., tom. II, p. 335, 339, 340; Dugd. Monast. Angl., p. 818.

186

Concil. Mag. Brit., tom. II, p. 355, 356.

187

In cujus rei testimonium huic praesenti scripto indentato sigillum capituli nostri apposuimus.

188

MS. apud Belvoir; Peck’s MS. in Museo Britannico, vol. IV, p. 65.

189

Nicholl’s Hist. Leicestershire, vol. III, pl. CXXVII, fig. 947, p. 943; vol. II, pl. V, fig. 13.

190

Двое из них похоронены в церкви Темпла.